Ouderenzorg: Menselijkheid in een vergrijzende samenleving

Nederland vergrijst in rap tempo. Steeds meer mensen bereiken de pensioengerechtigde leeftijd en het aantal tachtigplussers groeit als nooit tevoren. Dit heeft ingrijpende gevolgen voor de manier waarop wij met zorg en welzijn omgaan. Ouderen willen zo lang mogelijk zelfstandig blijven wonen, terwijl hun zorgvraag vaak verandert en toeneemt. Tegelijkertijd krimpt het aantal mantelzorgers en zorgprofessionals, waardoor de druk op de bestaande zorginstellingen groeit.

Het is belangrijk om stil te staan bij het feit dat ouderenzorg niet alleen een kwestie is van medische handelingen of verpleging. Het gaat om het bieden van een veilige haven, een luisterend oor en een gevoel van thuis. Ouderdom brengt kwetsbaarheid met zich mee, maar ook wijsheid, levensverhalen en een schat aan ervaring. Het is onze taak als samenleving om die waarde te blijven zien en respecteren.

En dat gebeurt in mijn ogen niet echt. Onlangs kwam een vriendin van me ten val. Op haar tachtigste verjaardag nota bene. Twee weken ziekenhuisopname volgden, ze ging niet vooruit. Een operatie bleek noodzakelijk. Drie dagen na de operatie werd ze naar huis gestuurd met een lijst aan verboden. Niet tillen en bukken, niet autorijden, geen huishoudelijke taken waaronder koken. En dat waren er nog maar een paar, maar wel drie die heel veel impact hadden.

Haar dochter was zo slim om hulp voor haar aan te vragen bij de gemeente. En die kreeg ze. De maximale zorg wel te verstaan. En waar bestond die zorg uit? Juist ja, tweeëneenhalf uur per week voor huishoudelijke taken. Daar moest ze het mee doen.

De roep om kwalitatieve, toegankelijke zorg klinkt luider dan ooit. Toch lijkt ouderenzorg nog te vaak te worden gereduceerd tot een kostenpost, een logistieke uitdaging of een politiek dossier. Wat hierbij makkelijk wordt vergeten, is dat het bij ouderenzorg in essentie draait om menselijkheid, waardigheid en verbondenheid.

Gelukkig heeft mijn vriendin een heel netwerk van lieve mensen om zich heen. Er werd al snel een rooster opgesteld voor de middag- en avonduren. Wie in de middag inschreef zorgde voor een lunch en wat licht huishoudelijk werk, wie in de avond inschreef werd geacht te koken en daar ook de boodschappen voor te doen. Na afloop een kop koffie en niet vergeten de afwasmachine aan te zetten. Ikzelf kies voor twee avonden in de week. Godzijdank ga ik in de zomer niet op vakantie.

Er komt wel een vraag bij me op. Hoe kunnen we de ouderenzorg toekomstbestendig maken? Er zijn tal van initiatieven en innovaties die hoop bieden. Ik weet het, technologie wordt steeds vaker ingezet om ouderen langer zelfstandig te laten wonen, bijvoorbeeld met domotica, alarmering en slimme sensoren. Digitale communicatie maakt het bovendien mogelijk om contact te houden met familie, ook als die ver weg woont. Toch is technologie geen wondermiddel; het kan menselijke aandacht niet vervangen, maar wel ondersteunen. Als iemand echt even niets kan, dan wordt het wel heel moeilijk om hulp te krijgen.

Zo lang mogelijk thuis blijven wonen was toch het devies. Maak dat dan ook mogelijk. Niet alleen voor mijn vriendin, maar voor alle anderen die zorg behoeven.

Kruispuntdenken

Op een van de eerste zonnige lentedagen maakte ik een flinke wandeling langs de Waal. Om precies te zijn in het Rivierpark nabij Nijmegen, een geliefde plek waar ik vaker kom. Omdat het er heerlijk rustig is omdat auto’s, motoren en bromfietsen er verboden zijn.

Het was druk, veel mensen grepen de heerlijke temperatuur aan voor een wandeling of een fietstocht. Tussendoor wat skeelerende jongelui en een enkele wielrenner die eigenlijk een hekel had aan alles en iedereen die de vaart uit zijn tocht haalden. In de berm zaten zelfs wat jongeren met een lekker biertje in de hand. Een vader en zijn kleine dochter probeerden er tevergeefs een vlieger op te laten.

Ik genoot zoals altijd van de vrachtboten die, ook op zondag, over de rivier lijken te glijden. Ik verbaas me elke keer dat dat allemaal goed gaat want soms zijn het behoorlijk wat boten.

Om het lenteplaatje te vervolmaken graasden koeien rustig in het overloopgebied.

Om in het Rivierpark te komen moet je ergens de dijk opklimmen. Dat betekent uiteraard dat je ook weer ergens via een dijk het park kunt verlaten. Je kunt er jammer genoeg niet eeuwig blijven. Daar waar je omhoog kom, dan wel omlaag gaat zijn drukke driesprongen.

Op een van die driesprongen stond een jong stel heftig te zoenen. Ik zag ze al van verre. Ik had al zeker tien minuten gelopen eer ik daadwerkelijk bij de driesprong aankwam en ze stonden er nog steeds. Hevig zoenend.

Gatver, dacht ik, moet dat nu hier op deze plek waar jong en oud voorbijloopt. Ga dat ergens anders doen of ga lekker naar huis en zoen je daar te pletter.

Op het moment dat ik de afslag naar beneden nam liet het stel elkaar los. Pas toen zag ik dat het twee jonge vrouwen waren die daar heftig hadden staan zoenen.

Op slag veranderde mijn gedachten over het jonge stel. Niks naar huis gaan om te zoen. Klasse dat jullie dit in het openbaar doen. Dat was wat ik dacht. Maar tegelijkertijd betrapte ik mezelf erop dat ik nu toch echt aan het discrimineren was. Een heterostel moet maar thuis gaan zoenen, maar ik juich het toe als een lesbisch stel in het openbaar zoent.

Ik heb mezelf eens hartig toegesproken en mezelf beloofd dat ik nooit meer een negatieve gedachte zal hebben over een zoenend stelletje. Van welk geslacht dan ook.